Geçen yıldan bu yana enflasyona kabahat attığımız ortamda tahminen de tek hatalı o değildi. Sonuçta 2022’yi, hissedilen nemli yaz sıcağı üzere, yüzde 64,27 ile bitirdiğimiz TÜFE’de, yüzde 77,87 oranında besin enflasyonuyla taçlandırdık. Tüm dünyada da olduğunu duyduğumuz fakat Türkiye’den bakınca göremediğimiz enflasyonda besin fiyatları Birlemiş Milletlerin Besin Örgütü düştüğünü açıklamıştı. Tüm dünyada olduğu gerçek olan sorun kuraklık olurken, havaların yeterli gitmesine Rusya doğal gazı yolu gözleyen Avrupa sevindi. Türkiye’deyse kuraklık gümbür gümbür gelirken, et, süt ve tarımda sıkıntılar aslında yeni değil. Yıllardır bağıran üreticiyi duymayınca 1 haftada 2 defa süte artırım gelmesini izlemek zorunda kalıyoruz.
Kasım ayında besin enflasyonunda artış yüzde 102,55 ile tepe yapmıştı. Yaz aylarında dahi TÜFE’de besin kalemi yüzde 90’ın altına inmemişti.
Tarım ve hayvancılık yapan çiftçiler uzun müddettir isyandalar. Yıllardan beri tarım siyasetlerinde sorun olduğu konuşulurken, son yıllarda bu meseleler görünür hale gelmeye başladı.
Geçtiğimiz 10 gün içinde süt eserlerine 2 kere artırım geldi. Et fiyatlarında da uzun müddettir artışlar durmuyor.
Son günlerde yine ithalat tahliline başvurulurken, gelen eserlerin de Tarım Kredi marketlerinde ya da Et ve Süt Kurumu’nda satılacağı belirtiliyor.
Uzmanlar 13 yıldır tahlil yerine farklı prosedürler seçilmesinin bu sonu hazırladığını belirtirken, 2007-2008 yıllarda da yaşanan kuraklıklardan Türkiye’nin çok etkilendiğini hatırlatırken, süt fiyatlarındaki düşüşle o devir 1 milyonun üzerinde süt ineğinin kesite gittiğini vurguluyor.
Et fiyatlarında hayvan azalımına bağlı bir yükseliş görülüyor.
Tarım muharrire Ali Ekber Yıldırım, Bakanlığın tespit ettiği sıkıntılara tahlil üretmek yerine çiğ süt ve karkas etin fiyatında baskı kurulduğunu belirtiyor. Yıldırım, ‘daha evvel tekraren denenmesine karşın başarılı olmamış ithalatla’ fiyatların düşürülmeye çalışıldığını belirtirken, baskının da zincir marketler ve endüstriciler üzerinden kurmaya çalışıldığını söylüyor.
2013 yılında 1 TL olan çiğ süt fiyatı 6 yıl bu düzeylerde kalırken, 2019 Mayıs’ında 2 TL, 2021 Temmuz’da 3,2 TL, yıl sonunda 4,70 TL, 2022 Nisan’da 5,70 TL ve 1 ay sonra 7,5 TL oldu.
Eylül ayında fiyat değişmeyince süt inekleri yeniden kesite gitti, sanayi süt bulamadı, Ulusal Süt Kurulu süt bulamayınca piyasa kendi fiyatlarını oluşturmaya başlayarak kısa müddette 12 TL’yi bulan alımlar görüldü.
Ambalajlı Süt ve Süt Eserleri Sanayicileri Derneği’nden (ASÜD) Hakan Kazancıgil, Ekonomi gazetesine yaptığı açıklamada, birinci artırımın arz-talep dengesizliğinden oluştuğunu sonrasında da yem fiyatlarında ve taban fiyat artışlarıyla sütün maliyetinin yükseldiğini belirtti.
Hayvanlar kesite gidince et de azaldı. Et ve Süt Kurumu dahil olmak üzere alım fiyatları ve doğal olarak satım fiyatları da yükseldi.
Diğer yandan da kuraklık tehlikesi büyüyor. Tarımda teamüllere alışılmamış olarak Ocak ayında tarlalarda sulama yapıldığı belirtilirken, yeniden ithalat tahlil olarak görülüyor. Tarım alanlarında sulamalardan kaynaklı maliyet artışları da beklenirken, mart nisan aylarında da beklenen yağışların olmaması halinde sorunun daha da büyüyeceği söyleniyor.
Kuruyan ve çürüyen tohumlar da zararın boyutunu artırıyor.
TÜİK Ziraî girdi endekslerinin alt kalemlerine bakıldığında 2016 Ocak ayından bu yana tohumda yüzde 249, mazotta yüzde 641, gübrede yüzde 845, tarım ilaçlarında yüzde 240, yem fiyatları yüzde 458, bina ve çiftlik yapılarında da ortalama yüzde 595 oranında yükseliş görülüyor. Yükselişlerdeki ana kopuşun 2022 yılında gerçekleştiği aşikar.
Tarım üretici fiyatlarında da TÜİK’e nazaran bile durum bu şekilde👇
Et fiyatları bir yandan gündemde tartışma konusu olmaya devam ederken,
Sosyal medyada da süt tarafında gelişmeler yakından takip ediliyor.
Süte gelen artırımın süt eserlerinde misliyle görülmesi bir yana,
Alım gücü eriyen vatandaşı temel besin fiyatlarındaki artış maaş artışlarına karşın zorluyor.
Hissedilen enflasyonda yükseliş bitmezken,
Belki de hayvancılık karlı olmadığı için bu fiyatların yüksek olduğunu düşünmeyenler de oluyor.
Geçen yıl siyasalların kasaptan et almak yerine hayvanı tümden kestirdiğini söylediği cümleler hala anılarda taze dururken,
Piyasada her daim bir sorumlu bulunabiliyor.
Üreticiye dayanak vermek yerine üretilen siyasetleri günü kurtarmaya yönelik olunca,
Gıda sıkıntısının arttığı dünyada kendi başını devasına bakacak ülkelerin karlı çıkacağı ise anlaşılıyor.
Siz bu artırımlara ne diyorsunuz? Yorumlarda buluşalım. 👋
