Kütleçekimsel olarak birbirine bağlı ve yörüngede olan iki yıldızdan oluşan yıldız sistemlerine ikili yıldız sistemleri denir. En son keşfedilen ikili yıldız sistemi ise bilim insanlarının ilgisini artırdı. Biz de bu yazımızda bu mevzudan bahsediyoruz.
Kaynak: https://www.sciencealert.com/these-bi…
Astrofizikçilerden oluşan bir grup, tek bir yıldız üzere görünecek kadar birbirine çok yakın bir ikili ultra-soğuk cüce çifti keşfetti.
Bu çift hayli ilgi cazip, zira birbirlerinin etrafında dönmeleri sadece 20,5 saat sürüyor, bu da onların bir yıllarının bir Dünya gününden daha az olduğu manasına geliyor. Ayrıyeten misal sistemlerden çok daha yaşlılar. Çok soğuk cüce yıldızları çıplak gözle göremiyoruz lakin galakside en fazla sayıda bulunan yıldız tipi bu cüceler. Kütleleri o kadar düşük ki, yalnızca kızılötesi ışık yayıyorlar ve onları görmek için kızılötesi teleskoplara muhtaçlığımız oluyor.
Gökbilimcilerden oluşan bir grup bulgularını Seattle’daki Amerikan Astronomi Derneği’nin 241. Toplantısında sundu.
Araştırmayı Northwestern Üniversitesi’nde astrofizikçi olan Chih-Chun ‘Dino’ Hsu yönetti. Sisteme LP 413-53AB ismi verildi. Çalışmayı yöneten Dino, ‘Böylesine çok bir sistemi keşfetmek heyecan verici. Prensip olarak, bu sistemlerin var olması gerektiğini biliyorduk lakin şimdiye kadar bu türlü bir sistem tanımlanmamıştı’ diyor. Tabiatın aşırılıkları, teorik modellerimizi kalibre etmede değerli bir rol oynuyor ve bu, düşük kütleli ikili yıldız sistemleri için de geçerli. Bu keşiften evvel astronomlar sadece üç tane kısa devirli, çok soğuk ikili yıldız sistemi biliyorlardı.
Araştırma grubu, yıldız çiftini arşiv bilgilerinde buldu.
Bunu yaparken yıldızların spektral bilgilerine nazaran modellendiği bir algoritma kullanarak dataları tarıyorlardı. Lakin daha evvelki imajlarda yıldızlar tesadüfen birebir hizadaydı, yani tek bir yıldız üzere görünüyorlardı. Bunun olma talihi, bunun üzere epey yakın bir ikili yıldız sistemi için yüksektir. Lakin Hsu ve meslektaşları bilgilerin garip olduğunu düşündüler, bu yüzden yıldızı Keck Gözlemevi ile daha yakından gözlemlediler. Yeni müşahedeler, ışık eğrisinin epey süratli değiştiğini gösterdi ki bunun manası bakılan yerde iki yıldız olmasıydı.
Sonunda, şimdiye kadar bulunan en yakın çifti bulduklarını fark ettiler.
UC San Diego’dan Profesör Adam Burgasser, ‘Bu ölçümü yaparken, birkaç dakikalık müşahedeyle kimi şeylerin değiştiğini görebildik’ diyor. Hsu doktora öğrencisi iken Burgasser, Hsu’nun danışmanıydı. ‘Takip ettiğimiz birçok ikili sistemin yıllık yörünge dönemleri vardır. Bu nedenle, birkaç ayda bir ölçüm alırsınız. Akabinde, bir mühlet bulmacanın modüllerini bir ortaya getirebilirsiniz. Bu sistemle, spektral çizgilerin gerçek vakitli olarak birbirinden ayrıldığını görebildik. İnsan vakit ölçeğinde kozmosta bir şeyler olduğunu görmek inanılmaz bir şey’ formunda devam ediyor Burgasser. Hsu, yıldızların birbirine ne kadar yakın olduğunu vurgulamak için onları kendi Güneş Sistemimiz ve diğer bir uygun bilinen sistemle karşılaştırdı.
Çift birbirine, Jüpiter ve onun uydularından biri olan Callisto’dan daha yakın.
Yıldızlar, gökbilimcilerin bildiği öbür üç benzeri sistemden çok daha yaşlı. Bu üçü sistemdeki yıldızlar sırf 40 milyon yaşındayken, LP 413-53AB Güneşimiz üzere birkaç milyar yaşında. Yaşları, yıldızların birbirine bu kadar yakın başlamadığına dair bir ipucu. Araştırmacılar, daha da dar bir yörüngede başlamış olabileceklerini düşünüyorlar. Burgasser, ‘Bu dikkat cazip zira yıldızlar yaklaşık 1 milyon yaşındayken, birbirlerinin üzerindeydiler’ dedi.
Ancak gökbilimciler, çok ender oldukları için mi yoksa fark edilmeleri çok güç olduğu için mi bu müşahedenin birinci sefer yapıldığını bilmiyorlar.
UC San Diego’da çalışmanın ortak müellifi Chris Theissen, ‘Bu sistemler epeyce enderdir. Fakat nadiren var oldukları için mi yoksa onları bulamadığımız için mi az olduklarını bilmiyoruz. Bu açık uçlu bir soru. Artık üzerine inşa etmeye başlayabileceğimiz bir data noktamız var. Bu bilgiler uzun müddettir arşivde bekliyordu. Dino’nun algoritması, bunun üzere daha fazla ikili yıldız sistemini aramamızı sağlayacak’ diyor.
Siz bu husus hakkında ne düşünüyorsunuz? Yorumlarda buluşalım!
