Etik neden kıymetlidir? Bunun üzerine düşündüğümüzde, etik bizim varoluş biçimimizi içerdiğini görürüz. Bu, inanç duygumuzla uyumlu bir şey olduğu manasına gelir.
Etik pahalar kıymetlidir zira kim olduğumuz hakkında bize çok şey söyler. Bir şeye hakikaten inandığınızda ona nazaran ve ona uygun biçimde yaşarsınız. Nerede durduğunuzu gösteren kumdaki bir çizgi üzeredir. Bu da ahlaki pusulamıza rehberlik edecek standartlarımızı ve sonlarımızı oluşturur.
Fransızca “ethique” sözcüğünden lisanımıza geçmiş olan etik sözcüğünün Türkçe karşılığı töre bilimidir ve sözlüğe nazaran ‘uğurunda savaşılmaya paha, yaşama neyin mana kazandırdığı’ üzere çeşitli hususlar üzerine çalışılan bilimdir. Bugün anlatacağım bahis da etiğin bir öbür alanı olan meslek etiği üzerine.
Meslek etiği, meslek kısımlarının kendi alanlarında uyması gereken yahut kaçınması gereken hususları içerir.
Örneğin eğitimciler için öğrencilerine karşı sevgi hürmet, düzgün örnek olma, anlayışlı ve güzel görülü olma, adil ve eşit davranma üzere çeşitli bahisler varken mesleksel manada yeterlilik üzere mevzuata da giren çeşitli anlayışlar vardır.
Farklı meslek kümelerine nazaran değişkenlik göstermekle birlikte temelde mesleksel etik; toplum ve hizmet sunulan şahıslara dürüst ve adil davranılması, mesleksel prensiplere bağlı kalınması üzere kavramları da içerir. Toplumların kültür, tarih, toplumsal, inanç, ekonomik vb. özellikleriyle irtibatı da vardır. Etik ve ahlâkî kararlar, öbür insanların hayatlarını da etkileyeceği için hayli değerlidir.
Ülkemizde yapılan çalışmalarda en muteber meslekler ortasında doktorluk, birinci beş meslek ortasında yer alıyor. İnsanların itimat hissini kullanarak, alanda gereğince kontrol olmamasından da yararlanarak; televizyonlarda ve toplumsal medyada kimliklerini kullanarak uzmanlık alanları dışında yanlış bilgiler veriliyor ve toplum yanlış yönlendiriliyor.
Sosyal medyayla birlikte bu durum daha makûs noktalara ulaştı. Haber sitelerinde reklam ile popülerliğini artıran ve bilimsel kimliği gerisine sığınarak alanı olmayan hususlarda toplumu yanlış yönlendiren ve daha berbatı bundan ticarî çıkar sağlayan birçok insan mevcut. Ülkemizde ne yazık ki psikologların şimdi mesleksel yasası yok. Psikologlar, fizyoterapistler, diyetisyenler üzere sıhhat işçilerinin mesleksel maddeleri mevcut değil.
Beyaz önlük, akademik ve bilimsel kimliklerine sığınarak, toplumu yanlış yönlendirenlerin yanında uzmanlık alanları dışında açıklamalar ve uzmanlık alanları dışındaki eserlerinin satışı için tekrar profesyonel kimliklerini kullanmaları üzere nedenler kamu sıhhatini tehdit etmektedir. Mesleksel yasasının olmaması nedeniyle hem bu mesleklere mensup beşerler mağduriyet yaşamakta hem de bu mesleklerden hizmet alan beşerler yanlış ve bilimsel olmayan uygulamalara maruz kalmaktadır.
Birkaç ay evvel Netflix’te yayınlanan terapimsi uygulamaların yer aldığı zeytin ağacı masalıyla aile dizimi bir anda tanınan olmuştu. Pekala, bu kadar mucizevi uygulamadan şu an neden bahsedilmiyor?
Sonuç olarak, psikoloji bir bilimdir ve teknikler yıllara dayanan bilimsel metotlarla uygulanır. Tanınan kültür ve popülizmden ticarî telaş sağlayan, insanları yanlış yöneltenler, kontrolle engellenmeli ve bunun için meslek yasası ivedilikle çıkartılmalıdır. Toplumsal medya, televizyon vb. mecralarda, insanların bilimsel kimlikleri ardına sığınarak; alanları dışında tavsiyeler vermesi ve alanları dışında yaptıkları ticarî adımları yeniden bilimsel kimlikleri ile kullanmaları kontrol altına alınmalıdır. Psikologlar için 1928’den kalma çağın gerisinde kalmış ve ne psikologları ne de danışanlarını ve toplumu koruyan bu yasa yerine kontrolü getirecek ve çağın gerekliliklerini karşılayacak yasa bir an evvel çıkartılmalıdır. Öncelikli olarak maddelerden kaynaklanan hukuksuzluklar giderilmeli ve akabinde kontrollerle, halkı yanlış bilgilendirilmesi, bilimsel kimliklerini kullanarak alanı dışında yanlış bilgileri halka sunan, alenen ve etik olmayan halde bu adımlarla ticarî gelir elde edilmesinin de önüne geçilmelidir.
