Nostaljinin en derinlerine girdik, bir türlü çıkamadık. Bundan yirmi yıl evvel yaşadığımız deneyimleri sizler için derledik, haydi daima bir arada hüzne…
1. Arama motorlarından evvel ansiklopediler vardı.
Bundan yirmi yıl evvel Google yoktu, Wikipedia’nın kurulmasına ise daha üç yıl vardı. Bilgiye ulaşabilmek için hepimizin konutunda en az bir kadro ansiklopedi bulunuyordu. Temel Britannica, Meydan Larousse, Thema Larousse ve öbürleri…
Gazeteden biriktirdiğimiz kuponlarla aldığımız ansiklopedilerle o kadar çok ödev yaptık ki…
2. Ve telefon numaralarını bulabilmek için bir rehber…
Henüz arama motorlarının olmadığını ve bilgisayarların da bu kadar yaygınlaşmadığını düşündüğümüzde, toplumsal medyanın şimdi bulunmaması mantıklı elbette. Pekala, ne yapıyorduk? Telefon rehberlerinden faydalanıyorduk. En yaygını Altın Rehber’di ve her ilin kendine özel bir telefon rehberi vardı. Oldukça kalın ve sarı renkte olan bu rehberde bireyleri PTT’ye kayıtlı olduğu soyisim ve isimlere nazaran arıyorduk.
3. Yeni jenerasyonun muhtemelen birinci anda çözemeyeceği muazzam bir ayrıntı: Çevirmeli telefon…
Basılacak rastgele bir tuşu ya da ekranı yok; sayılar ve bir de şeffaf bir daire var. Nasıl kullanılacak ki bu diyenleri buradan duyuyoruz sahiden. Çeviriyorsunuz arkadaşlar. Hangi sayısı çevirmek istiyorsanız, parmağınızı o deliğe getirip saat tarafında çeviriyorsunuz. Pratiklikle uzaktan yakından alakası olmasa da hoştu.
4. Sabit telefonlar vardı ve kabloları bilinmeyen bir sebeple kendi kendine kıvrılırdı.
Yakın plandaki bu ayrıntı yeni kuşak için rastgele bir şey tabir etmeyebilir lakin telefon kablosunun kendi kendine kıvrılması bizim kuşağın en büyük meselelerinden biriydi. Düzeltmeye çalışsan olmazdı, öylece bıraksan aile büyüklerinden biri çemkirirdi. Neyse ki artık bunların da tahlili var.
5. Cep telefonunun şimdi yaygınlaşmadığı bu periyotta buluşma saati belirlenirdi.
Birbirimizi nasıl buluyorduk, ne kadar emin oluyorduk bilemiyorum fakat bir biçimde buluşmayı başarıyorduk. Konuttan çıkmadan evvel birbirimizi arıyorduk elbette fakat cep telefonunun olduğu bugün bile bu iş çok sıkıntı…
6. Kimin aradığından bağımsız bir formda her telefona kesinlikle cevap verilirdi.
Şimdi bir düşünün, telefon çalıyor fakat kimin aradığını görmüyorsunuz. Arayan kişinin numarasını da görmüyorsunuz, “Döncem ben sana” diyemezsiniz. Mecburen açardınız işte o telefonu…
7. Cep telefonları yok muydu? Yaygın olmasa da doğal ki vardı ve onun da öteki başka kaygıları bulunuyordu.
Yeni jenerasyon bilmez…
8. Nokia 3310’la aslında hiçbir şeye benzemeyen besteler yapılırdı.
Polifonik konusuna hiç değinmeyelim.
9. Fotoğraflar lakin tab ettirildikten sonra görülürdü.
Bundan yirmi yıl evvel, cep telefonları yaygınlaşmamış ve kameralı cep telefonları şimdi ortaya çıkmamışken sinemalı fotoğraf makineleriyle fotoğraflarımızı çekerdik. O denli beş altı tane art geriye çekip deneyemezdik de… Fotoğrafları lakin sineması tab ettirmek için fotoğrafçıya verdiğimizde görürdük. Selfie deseniz, çoğunlukla burnumuzu merkez alarak kocaman görünecek biçimde çekerdik. Yeterli, berbat, hoş, berbat, artık nasıl çıktıysak o denli kalırdı o fotoğraflar…
10. Hâlâ varlığını sürdürse de sinemalı fotoğraf makineleriyle çekim yapmak sahiden değerli bir iş…
Bir de bir şey olur da sinemaları kaybederiz diye bu kutulardan çıkaramazdık ki bizim için sahiden çok gizemli bir şeydi.
11. Akıllı tahtalar şimdi yoktu, yazıları duvara yansıtmaya yarayan tepegöz fen laboratuvarlarının gözdesiydi.
Aydınger kağıt üzerindeki yazıları duvara yansıtan ve optimum yansıtma açısı ile imaj büyüklüğünü bulmaya çalışırken birçok öğretmenin kendini kaybetmesine neden olan tepegöz gördüğümüz en teknolojik araçlardan biriydi.
12. Şanslı çocuklar bir devrin favori oyun konsolu atarinin kasetinin altına üflerlerdi.
1990’lı yıllarda çocuk olan ve şu sıralar 30’lu yaşlarını yaşayan jenerasyon bilir ki çalışmayan oyun kasetlerine üflenmesi gerekirdi.
13. Isınan atari adaptörü soğuması için buzdolabına konurdu.
İnanması güç lakin gerçek…
14. Çalışmayan uzaktan kumandaya diz ile yavaşça vurulurdu, daha da çalışmazsa pilleri çıkarılırdı ve o piller ısırılırdı.
Dizle vurmak birden fazla vakit işe faydaydı ancak pilin bitmesi diğer bir şeydi doğal. Buzdolabına konulurdu ya da ısırılarak tekrar dolanıma sokulurdu piller. Artık nerede bu türlü tasarruf…
15. Ne LCD ne LED TV; tüplü televizyon vardı ve çalışmayınca zirvesine yumrukla vurulurdu.
Bundan yirmi yıl evvel, konutlarda havalı televizyonlar yaygınlaşmamışken tüplü televizyonlar vardı ve tabiri caizse şamar oğlanına dönmüşlerdi.
16. CD’ler can kıymetine korunurdu…
Bundan yirmi yıl evvel karşılaştığınız bu görünüm ile kalp krizi geçirebilirdiniz. Aşağıdaki fotoğrafta ispatı…
17. …çünkü çizildiğinde zinhar çalışmazdı.
‘No Disc’ yazısıyla kahrolan kuşağımız kolonyayla CD’leri temizlemeye de çalıştı fakat olmadı…
18. Müzik çalmaktan bahsetmişken, kasetlere değinmemek olmaz: Kasetlerin içindeki şeritler birbirine girer ve karışırdı.
Çözmenin imkansız olduğu bu sıkıntıda bir yardımcı vardı, hatta yeni kuşağın iki obje ortasındaki bağlantıyı çözemeyeceğine dair argümanlar ortaya atılmıştı.
19. Kalem kullanarak kasetlerin dönen düzenekleriyle şerit düzeltilmeye çalışılırdı.
El emeği göz parıltısı olan ve radyo başında saatlerce bekleyip en sevdiğimiz şarkıyı kaydettiğimiz kasetlerimiz…
20. MP3 player ve akıllı telefonlar şimdi icat edilmemişti ve müzik dinleyebilmek için kocaman aletler taşınırdı.
1970’li yıllarda walkman, 1980’li yıllarda da taşınabilir CD player icat edildi. 1990’lı yıllarda genel olarak herkese ulaşan bu teknolojiler sayesinde her yerde müzik dinleyebiliyorduk ancak bu kocaman aletleri nasıl taşıyorduk ki? Nerede MP3 player’lar, nerede akıllı telefonlar…
21. Mouse’ların topu vardı, her yerde sürüklenmezdi ve kesinlikle temizlemek gerekirdi.
Optik mouse’ların yayılmasıyla büsbütün ortadan kalkan toplu mouse’lar bilhassa oyun oynayanlar için büyük zahmetti.
22. Spotify yoktu, dünyanın gelmiş geçmiş en yeterli programlarından biri olan Winamp vardı.
Ne listeler yapardık, MP3 toplamak için ne taklalar atardık… İndirme programlarından yediğimiz virüsler de eforu doğal.
23. Şimdilerde koca koca evraklar saniyeler içinde indirilse de, o vakitler küçücük bir MP3’ü bile indirmek saatler sürerdi.
Bundan yirmi yıl evvel, şimdi fiber optik teknolojisinin ismi bile ortada yokken internete girmek ve bir şeyler indirmeye çalışmak çok zordu. Bakınız aşağıdaki unsur…
24. Henüz DSL modemler yoktu ve internete lakin telefonla konuşan biri yoksa girilirdi.
Nice genç yiğit gelen astronomik faturalar yüzünden azar yedi…
25. Mayın tarlası oyunundaki şu tablo mutsuzluk sebebiydi.
Liseliler bilmez olağan…
26. Hiçbir işe yaramasa da Solitaire kartlarının gerisi için fotoğraf seçilirdi.
Oyun olsa da Türkiye’de yaygın olarak fal zannedilen Solitaire efsanesi uzun yıllar cümbüşümüz oldu.
27. Faks çok gelişmiş bir teknolojiydi ve ‘Sabah Şekerleri’ programlarına kesinlikle gönderilirdi.
Metrelerce faks okunurdu.
BONUS: Seyyar lunapark.
