Günlük hayatın karmaşasından kaçmak, gerilimlerinden arınmak ve başları biraz olsun rahatlatmak için hepimizin farklı alışkanlıkları vardır. Kimimiz kitap okuyarak, kimimiz yürüyüş yaparak, kimiz ise arkadaşlarımızla bir ortaya gelerek güzel hissederiz. Bir de oyun oynayarak kendini dış dünyadan soyutlayanlar var. Okumak, spor ya da toplumsallaşmak hepsi bize hoş hisler veren alışkanlıklar, lakin oyun oynamayı tüm bunların ortasında farklı bir yere koymak istiyorum. Bu yazımda oyun oynamanın memnunlukla bağını sorguluyorum.
Review of General Psychology‘de yayınlanan 2005 tarihli bir makale hislerimizi yönetebileceğimizi argüman eden bir teori ortaya atıyor. Buna nazaran, mutluluğunuzun %50’sini genleriniz ve %10’unu ömür şartlarınız belirlerken, %40’ını günlük aktiviteleriniz belirliyor. Öbür bir deyişle keyifli olmak sizin elinizde aslında.
Mutluluğun yolu beşerlerle âlâ bağlar kurmaktan geçiyor
Bununla birlikte birçok araştırma, memnunluğu etkileyen en büyük faktörün toplumsal etkileşimler olduğunu ortaya koyuyor. Etraf ile âlâ ilgiler geliştirmenin gerilim hormonlarını azalttığına ve daha az kronik iltihaplanmaya yol açtığına dair bilimsel deliller var. Toplumsal etkileşim denilince ise oyun oynamak akla birinci gelen aktivitelerden biri oluyor. Doğal oyun her yaş kümesi için farklı bir manası ve tesiri olan bir kavram. Herkes için gerekli ve kıymetli olsa da çocuklar için yeri ve değeri kuşkusuz farklı.
Oyun oynamak aile memnunluklarının temeli
Oyunlar, bilhassa çocukların hem toplumsal hem de zihinsel açıdan gelişimine çok kıymetli katkı sağlar. Küme çerçevesinde oynayan oyunlar çocuklara liderlik, iş birliği yapma, sorun çözebilme, öz inançlı olma üzere nitelikler kazanırlar. Freud ve Walder üzere psikoanalitik kuramcılar oyunu çocuğun tasasını hafifletici bir yol olarak nitelendirmişlerdir. Zira çocuklar oyunlar sayesinde olağan vakitlerde söz edemediği hislerini dışa vurabilirler. LEGO Group tarafından yayınlanan LEGO Group ‘İyi Oyna Araştırması’nın 2022 datalarına nazaran, çocukların %97’si oyun oynamanın kendilerini memnun ettiğini ve ebeveynlerin %92’si de oyun oynamanın aile memnunluklarının temeli olduğunu söylüyor. Kelamın özü oyun oynamak toplumda memnun bireylerin yetişmesine çok kıymetli katkılar sağlıyor.
Bugün oyun denilince aklımıza birinci olarak görüntü oyunları gelse de örneğin yetişkinler için sunulan Lego setleri motamot çocuklarda olduğu üzere yetişkinlerin de günlük hayat telaşlarından uzaklaşmalarına, rahatlamalarına ve yaratıcı olmalarına yardımcı oluyor. LEGO Group ‘İyi Oyna Araştırması’nın 2022 bilgileri de bunu destekliyor. O denli ki araştırmaya katılan her 10 bireyden 9’u (%87) oyun oynamanın onları rahatlattığını ve yeniden her 10 bireyden 9’u da oyun oynamanın onları işten uzaklaştırarak gevşemelerine yardımcı olduğunu söylüyor.
Kazanma hırsı ve rekabet dileği dopamini tetikliyor
Tabii oyun oynamanın getirdiği mutluluğun arkasında yalnızca birlikte bir şeyler yapma ya da yaratıcı olabilme üzere motivasyonlar yok. Örneğin insanoğlu için biraz daha güçlü dürtüler olan rekabet ve kazanma dileği var. Araştırmalar, bir oyunu kazanmakla uyandırılan olumlu hislerin, beynin zevk reaksiyon sistemini denetim eden nörotransmitter dopamini tetiklediğini gösteriyor. Dopamin, kişiyi keyifli eden şeyi yapmaya devam etmesi gerektiğine ikna eder. Bu potansiyel olarak bağımlılığa yahut başka sıhhatsiz davranışlara yol açabilir.
Örneğin kumar oynamak hem kazanma hem de kaybetme senaryoları sırasında sisteme dopamin salan öbür bir aktivitedir. Bu nedenle, kumar oynayan kimi şahıslar çoklukla devam etme dürtüsü geliştirir ve tüm olumsuz yan tesirlerini bilmelerine karşın oyunu bırakamazlar. Futbol, basketbol üzere fizikî aktivite temelli oyunlar ise endorfin ismi verilen kimyasalların kan dolanımına salınmasına yardımcı olur. Endorfinler, ağrı bildirilerinin hudut uçlarından gönderilmesini pürüzler, lakin tıpkı vakitte, ruh halini güzelleştiren ve kelam konusu aktiviteyi uzun müddet yaptıktan sonra genel bir memnunluk hissi yaratan serotonin salarak olumlu iletileri uyarır.
Yeni jenerasyon için oyun eşittir internet demek
Tüm bunların yanında günümüzde çağdaş kent ömründe büyüyen çocuklar için oyun eşittir internet demek. Tüm dünyayı esir alan online oyunların hayatımıza kattıklarının olumlu ve olumsuz tarafları bilim insanlarından teknoloji uzmanlarına farklı çevrelerce uzun yıllardır tartışılıyor. 2020 yılında Oxford Üniversitesi tarafından yürütülen bir araştırma, görüntü oyunları oynamanın ruh sıhhatinizi güzelleştirebileceğini ve sizi daha memnun edebileceğini ortaya koyuyor. Araştırmaya nazaran görüntü oyunları oynamak, oyuncuları beyinlerinin birden fazla farklı alanını derinden uyarmaya zorluyor, bu da çok sayıda çeşitli yararlı misyonun ve düşünme boyutunun gelişmesine yol açıyor. Ayrıyeten günlük hayatın gerilimleriyle başa çıkmayı ve bu gerilimlere karşı farklı bakış açıları kazanmayı sağlıyor.
Çevrimiçi çok oyunculu tecrübelerin yükselişi ile online oyunlar, oyuncuların meseleleri çözmek için birlikte çalıştığı yeni bir toplumsallaşma biçimine evrildi. Bu durum, insanların yalnızlık hislerinin üstesinden gelmelerine ve dayanışma ruhu içinde bir topluluğun kesimi hissetmelerine yardımcı olabilir.
Oyunun sevinci hayatınızdan eksik olmasın
Oyun içi zorlukların üstesinden gelmenin yollarını öğrenmek, oyuncuları gerçek hayattaki mahzurlar ve zorluklarla başa çıkmak için daha donanımlı hale getirebilir. Öteki yandan çevrimiçi akış platformları, yayıncılar ve oyuncular için destekleyici, birbirine sıkı sıkıya bağlı bir ortamda gerçekte kim olduklarını paylaşmaları için inançlı bir alan olabilir.
Ünlü düşünür Jean Paul Sartre “oyun insanın birinci sanatıdır” diyor. Ferdinand Stangel ise “zavallı insan; oyun sevincinden mahrum olanıdır” de. Doğal ki bağımlılık düzeyinde oyun oynamak, zihinsel ve fizikî sıhhatinize ziyan verebilir, tıpkı çok fazla koşmanın eklem sıkıntılarına ve darbe yaralanmalarına neden olabileceği üzere. Dijital ya da fizikî fark etmez, oyun kararında bir formda hayatınızda olduğunda, emin olun memnun olmak için daha fazla nedeniniz olduğunu hissedeceksiniz. Ve yanıtım evet, oyun oynamanın memnunlukla çok ilgisi var.
Linkedln
