Bütün yalnızlar üzere özgür ve bütün özgürler üzere yalnız…
demiş vakti vaktinde Stefan Zweig.
Ruhunun derinlerinde, mahkum edildiği yalnızlığın her türlü acısını yaşamış, meşakkatler içinde boğulmuş ve sonunda güç bir mevti seçmiş.
Bir muharririn yaşayabileceği en şanssız şeyleri yaşamış Zweig, bu acılar da onu intihara kadar sürüklemiş…
Stefan Zweig, varlıklı bir ailenin çocuğu olarak 1881 yılında Avusturya’da doğmuş.
Yazmaya olan doyumsuz isteği ve yeteneği sayesinde şimdi 23 yaşındayken ideoloji doktorasını tamamlamış, sonrasında o devrin en itibarlı edebiyat ödüllerinden birisini kazanmış.
Zweig’in toplumu gözlemleyerek ve fikirlerini kaleme alarak geçirdiği yılların akabinde, yozlaşmışlığın farkına varması da geç olmadı haliyle.
I. Dünya Savaşı patlak verdikten sonra, savaş çığırtkanlığı yapan toplumun birçoklarını karşısına almak kıymetine, savaş zıddı olduğunu pek çok açıklamasıyla ortaya koydu.
O devir Avusturya'da bu kanıları açıklamak, savaşa karşı olduğunu belirtmek, ağır cezaları ve dışlanmayı göze almayı gerektirmekteydi elbette.
Kendisine yapılan tüm karalama çalışmalarına karşın savaşa katılmayı reddetti ve bir formda savaş arşivinde çalışmaya başladı.
Zweig’in o dönemki kanılarını ve nedenlerini en âlâ açıklayan cümlelerden birisi şu:
“Övünülecek bir misyon olmadığını açıklayayım; ancak bu türlü bir iş, Rus köylüsünün bağırsaklarını süngüyle delmekten daha uygundu bana”.
Savaş bittikten sonra pek çok muharrir, şair ve bilim insanı savaş çığırtkanlığına devam etse de Zweig bildiği direkt ayrılmaz.
Savaşa methiyeler sistem kitaplar, şiirler yazmadığı için reaksiyonları üzerinde toplamaya devam eder.
Kendisi ile birebir kanılara sahip olan yalnızca birkaç ünlü düşünür, müellif vardı etrafında.
Alman şair Rainer Maria Rilke ve Fransız şair Romain Rolland. Rolland ile karşılıklı mektuplaşmaları ve muhabbetleri yıllar uzunluğu sürer.
Bir vakit sonra Zweig ve Rolland, İsviçre’de dünyanın her yerinden en kıymetli düşünürleri İsviçre’de bir panele davet eder.
Siyasi ve politik engellemeler nedeniyle bu panel gerçekleşemez ancak tüm dünyada savaş zıddı kanılar alev almıştır ve bunun öncüleri de Zweig ve Rolland’dır.
Almanya'da Nazi faşizmi iktidara geldiğinde eşiyle birlikte evvel İngiltere'ye oradan da Amerika'ya giden muharrir, II. Dünya Savaşı’nın başlamasından sonra Brezilya'ya giderek Petropolis kentine yerleşir.
Ne yazık ki bu kaçış da Zweig’i huzura erdiremeyecektir zira patlak veren savaş, tüm dünyayı ateşler içine atar ve bu ateş de en çok Zweig’in ruhunu yakar.
Almanya’da iktidara gelen Naziler, savaş zıddı olan müellif, şair ve bilim beşerlerine karşı da bir ‘savaş’ başlatır.
Bu pahalı düşünürlerin, kendi lehinde kaleme almadıkları tüm kitapları bir bir yakmaya başlarlar ve kitapları yakılan müelliflerin birinci sırasında da Stefan Zweig vardır.
Zweig, Alman şair Kleist’ın, eşini ve kendisini silahla vurarak intihar etmesinden çok etkilenmiştir ve eşi Lotte’nin bu benzerliği kendilerinde de görmesini ister.
Zweig, bir soda şişesinin içine “Veronal” denilen zehri ek eder ve bu şişeden 3 büyük yudum alır. Eşine şişeyi uzatırken “Yanıma gelmek arzusundaysan şayet bunu istediğin vakit yapabilirsin…” der.
Eşi Lotte ona son olarak şu soruyu yöneltir: “Beni seviyor musun?”
”Evet” yanıtını verir Zweig ve Lotte, şişenin tamamını içip, çiçekli elbisesiyle eşinin yanına uzanır.
23 Şubat 1942 tarihinde eşi ile birlikte mevte yürür Stefan Zweig.
İntiharından evvel en çok okuduğu müelliflerden birisi olan Montaigne’in şu tabirinde kendini bulduğu söylenir Zweig’in: “En istekli mevt, ölümlerin en güzelidir…”
Zweig ve eşinin, Hitler ve taraftarlarının takındıkları düşmanca hal nedeniyle intihar etmesinden tam 3 sene sonra tarih bilakis döner.
Eşi ile birlikte intihar eden isim bu sefer, Ruslara karşı büyük bir hezimet alan ve Nazi faşizminin öncü ismi Hitler olmuştur…
