Geçtiğimiz günlerde toplumsal medyada viral olan, haber sitelerinde ve hatta gazetelerde kendine yer bulmuş birtakım haberler gerçeği yansıtmıyor lakin birinci etapta hepimiz bunun aksisi olduğunu düşündük.
Gelin, bu haberler neymiş ve işin aslı nasılmış daima birlikte öğrenelim.
Teyit.org işbirliği ile…
1. “Fotoğrafın İzmir zelzelesinde ulaşılamayan Ahmet Demir’e ilişkin olduğu iddiası”
30 Ekim İzmir zelzelesinin akabinde, toplumsal medyada 9 Eylül Üniversitesi tıp öğrencisi Ahmet Demir isimli şahsa ilişkin olduğu savıyla paylaşılan fotoğraf süratle yayıldı.
Ancak tez hakikat değil. Fotoğraftaki kişi Ahmet Demir değil, İstanbul’da yaşan Alper Turgut isimli İTÜ öğrencisi. Bölgeye en yakın Carrefour yetkilileri ise yakınlarında enkaz bulunmadığını belirtti.
Fotoğraftaki kişi kayıp değil ve İzmir’de yaşamıyor.
Deprem sonrası yıkılan binalarda enkaz kaldırma çalışmaları devam ederken toplumsal medyada da kimi kullanıcıların kayıp olduğu ve o bireylere ulaşılmaya çalışıldığına ait birçok paylaşım yapılıyor. Tıp öğrencisi Demir’le ilgili fotoğraflı paylaşımlardan birinin altındaysa AlperTrgt isimli kullanıcının bildirisi yer aldı. Hesabın sahibi Alper Turgut, fotoğrafın kendisine ilişkin olduğunu ve İzmir’de bulunmadığını belirtti.
Kaynak
2. “Videonun 30 Ekim 2020 İzmir depremindeki kurtarma çalışmalarından olduğu iddiası”
Sosyal medyada paylaşılan görüntünün 30 Ekim 2020’de İzmir Seferihisar açıklarında meydana gelen zelzelenin akabinde kaydedildiği sav edildi. Mevzuya ait etiketlerle paylaşılan görüntü süratle yayıldı ve birçok kullanıcı imgelerin İzmir’den olduğu kanısıyla yorum yaptı.
Ancak tez gerçek değil. Video 30 Ekim İzmir zelzelesinden değil. Eski tarihli olan görüntü 24 Ocak 2020’deki Elazığ zelzelesi sonrası çekildi. Bahsi geçen görüntüyü kaynakta bulabilirsiniz.
İddia konusu görüntü enkaz altında kalmış bir kişi ile arama kurtarma vazifelisi ortasında geçen konuşmaları gösteriyor.
Görevlinin “Tamam kurtaracağız seni” kelamlarını aradığımızda görüntünün Ocak 2020’den bu yana dolanımda olduğunu görüyoruz. Yani görüntü eski tarihli ve 30 Ekim İzmir zelzelesi sırasında kaydedilmedi.
Kaynak
3. “7 ve üstü büyüklükte sarsıntı olduğunda OHAL ilan edilmesi gerektiği iddiası”
İzmir’de 30 Ekim 2020’de meydana gelen sarsıntının akabinde birçok yanlış bilgi toplumsal medyada dolanıma girdi. Bunlardan biri de “7.0 üstü zelzelede harikulâde hal ilan edileceği” teziydi. Birtakım kullanıcıların paylaştığı tabirlere “7.0 üstü zelzele olan bölgelerin olağanda afet bölgesi ilan edildiği” savı da eşlik etti.
Ancak tez gerçek değil. OHAL şartları ortasında “7.0 büyüklüğünde deprem” yok. İlgili kanunlarda “afet bölgesi” ilanı kaideleri ortasında da zelzele gösterilmiyor.
Olağanüstü hal ilan edilebilmesine ait bilgiye Türkiye Cumhuriyeti (T.C.) Anayasası’nın 119. ve 120. unsurlarından ulaşılabiliyoruz. “Olağanüstü hal yönetimi” başlığını taşıyan 119. hususta harika halin şartları şöyle sıralanmış:
Sayılan şartlar ortasında “tabii (doğal) afet” de var. Fakat her sarsıntının afet sayılacağı ya da afet sayılması için gereken büyüklükle ilgili bir düzenleme anayasada yok.
Kaynak
4. “Fotoğrafın Bayraklı’daki kaymakamlık binasının yıkıldığını gösterdiği iddiası”
30 Ekim 2020’de İzmir Seferihisar’da meydana gelen zelzelenin akabinde toplumsal medyada paylaşılan gönderilerde, fotoğrafın sarsıntı sonrası İzmir Bayraklı’da yıkılan kaymakamlık binasını gösterdiği sav edildi.
Ancak sav gerçek değil. İzmir sarsıntısında Bayraklı’daki kaymakamlık binası yıkılmadı. Yıkılan bina Manavkuyu’da bulunuyor.
Yıkılan bina kaymakamlık binası değil.
Google Haritalar üzerinden İzmir Bayraklı’da bulunan kaymakamlık binasını ve etrafını incelediğimizde, argümanlarda kullanılan fotoğraf ile kaymakamlık binasının bulunduğu etrafın uyuşmadığını görüyoruz. Tezlerde kullanılan fotoğrafta yıkılan binanın ardında sarı renkte farklı binalar görülürken, Bayraklı Kaymakamlığı etrafında bina görülmüyor.
Kaynak
5. “Fotoğrafların 30 Ekim 2020 İzmir sarsıntısında kaydedildiği iddiası”
Sosyal medyada paylaşılan birtakım gönderilerde, fotoğrafların 30 Ekim 2020’de Ege’de meydana gelen sarsıntıdan olduğu sav edildi.
Ancak argüman gerçek değil. Her iki fotoğraf da 30 Ekim 2020 İzmir sarsıntısında çekilmedi. İlk fotoğraf 2020’de gerçekleşen Elazığ zelzelesi sonrasında çekildi. İkinci fotoğraf ise 1999 Düzce zelzelesinden.
Fotoğraflar eski tarihli…
İlk olarak, tez görselinde üstte yer alan fotoğrafı bilakis görsel arama sistemi ile aradığımızda fotoğrafın eski tarihli olduğunu görüyoruz. Anadolu Ajansı arşivinden olan fotoğraf, 25 Ocak 2020’de Elazığ’da meydana gelen sarsıntı sonrası Malatya’da Volkan Kaşık tarafından kaydedilmiş.
İddiada yer alan ikinci görseli de tıpkı halde aksine görsel arama sistemi ile aradığımızda fotoğrafın 30 Ekim 2020 İzmir sarsıntısından sonra değil, 1999 yılında meydana gelen Düzce zelzelesi akabinde kaydedildiği bilgisine ulaşıyoruz.
Bu içerikler de ilginizi çekebilir
