Ebeveynlerin istemeden hatta farkında bile olmadan çocuklarını kaygılandıran davranışlar sergilediğini ve bu yüzden kendi çocuklarında da dert bozukluğuna sebep olduklarını biliyor muydunuz? Anne ya da baba olarak tasa bozukluğu sorunu yaşıyorsanız, bunu çocuğunuza yansıtmamak için evvel kendinizi güzelleştirmeniz gerekiyor. Farkında olmadan çocuklarımızı da anksiyete ile gayrete sürüklememek için uzmanların bu mevzudaki görüşlerini de ele alarak ne yapmak gerektiğini sizin için ayrıntılıca inceledik.
Kaynak: https://www.huffpost.com/entry/parent…
Anksiyete yalnızca yetişkinlere has bir sorun değil. Klinik araştırmalar gösteriyor ki, dünyada milyonlarca çocuk tasa bozukluğu belirtileriyle gayret ediyor. Yakın vakitte yapılan bir tahlile nazaran, dünya çapındaki gençlerin %20,5’i telaş bozukluğu yaşıyor.
Massachusetts Hastanesi’nde yönetici olan Dr. Khadijah Booth Watkins’e nazaran, ‘Çocuklar telaşlarını farklı formlarda gösterebiliyor bu yüzden de çocuklarda korku bozukluğunu saptamak, yetişkinlere nazaran daha güç olabilir.’
Kaygı bozukluğu kimi çocuklarda karın ağrısı, baş ağrısı, süratli kalp atışı üzere fizikî semptomlarla gözlemlenirken kimilerinde ise öfke nöbetleri ya da anne babaya yapışık yaşama isteği üzere duygusal reaksiyonlarla ortaya çıkabilir.
Bu çocuklar genelde içlerine kapanırlar ve akranları ile bağlantı kurmaktan kaçınırlar.
Kimse çocuğunda korku yaratma niyeti ile hareket etmez. Lakin niyetiniz bu olmasa bile, ebeveynlerin kimi davranışları ne yazık ki çocuklarda tasa bozukluğuna yol açabilir.
Uzmanlar, çocuklarda korkuyu tetikleyen kimi ebeveyn tavırlarını belirlemiş. Klinik psikolog ve müellif Jenny Yip’e nazaran, ebeveynler çok temkinli olduğunda, bu davranış çocuklarda tasayı tetikliyor. Örneğin, bir anne daima olarak çocuğuna dikkatli olmasını söylüyorsa, aslında farkında olmadan çocuğunu daima olarak tehlikeye karşı uyarmış oluyor. Bunun sonucu da korkulu bir çocuk ortaya çıkarmış oluyoruz.
Bir örnekle açıklamak gerekirse, bir çocuk annesi tarafından daima ‘Yapma düşersin!’ diye uyarılırsa bu çocukta telaş yaratacaktır. Elbette uyarmanız gereken durumlar olacaktır lakin bunu farklı bir lisanla yapmakta fayda var.
Çocuklar bir şey söylendiğinde nedenini bilmek ister.
Örneğin, yapma etme demek yerine ‘Orada zıplaman tehlikeli zira taban çok sert ve şayet düşersen bir yerini incitebilirsin.’ diye ayrıntılı bir açıklama ile ikaz yapmak çok daha hakikat olacaktır.
‘Sigara içersen ölürsün’ demek yerine ‘Sigara içmek birçok sıhhat problemine sebep olabilir. Büyükbaban, sigaraya bağlı kanserden hayatını kaybetti. Seni çok seviyorum ve sağlıklı olmanı istiyorum. Lütfen sigara içmeye başlama.’ diye mevzuyu ayrıntılandırmak ve çocuğunuzun kendi aklı ile gerçek kararları almasına yardımcı olmak çok daha gerçek bir yaklaşım olacaktır.
Çocuklara dünyadaki tüm tehlikeleri ve makûs şeyleri anlatarak onları boğmaktansa, onlara yeri geldikçe münasebetleri ile nelerin berbat olduğunu anlatıp, kendi kararlarını mantık çerçevesinde vermeleri için dayanak olmak en doğrusu olacaktır.
Çocuklarınızla hisleri hakkında konuşmayı ihmal etmeyin. Massachusetts’teki Boston Çocuk Hastanesi’nde klinik psikolog olan Keneisha Sinclair-McBride’a nazaran, “Kaygı hayatın olağan bir parçası”. Bir ebeveyn olarak yapabileceğiniz en değerli şeylerden biri, çocuğunuzun korkuyla başa çıkmasına yardımcı olan stratejileri ona öğretmek.
Pediatrik psikolog ve ebeveynlik koçu Ann-Louise Lockhart’a nazaran çocukların hislerini anlayabilmeleri için inançlı bir alana gereksinimleri var.
Çocuğunuz ne hissettiğini tam olarak anlamlandıramayabilir, bu sebeple siz onun yerine bu duyguyu tanımlamaya çalışabilirsiniz.
Örnek vermek gerekirse, ‘Bir ileri bir geri gidiyorsun zira sınıfa girmekten korkuyorsun’ ya da ‘Ben yanında olmadan partiye gitmekten çekiniyorsun’ üzere…
Bir sonraki adımda ise onu anladığımızı ve yardımcı olmaya çalıştığımızı göstermeliyiz.
‘ Seni anlıyorum. Bu çok olağan. Birtakım beşerler bu türlü hissediyor ve partiye yalnız gidebilmek için biraz vakte gereksinim duyuyor.’
Sorunu çocuğunuzun ismine çözmeyin. Bu yardım değil tersine telaşın artmasına sebep olan bir davranış olur. Çocuğunuz ismine sorunu çözmeden çocuğunuzu desteklemek ve cesaretlendirmek için orada olduğunuzu anlamasını sağlayın kâfi.
Bir ebeveyn olarak, şiddetli hislerinizle başa çıkmak için kullanmayı planladığınız birtakım başa çıkma düzeneklerini paylaşabilirsiniz – ister meditasyon ve derin nefes alma, ister aklınızı bir müddetliğine bir şeylerden uzaklaştırmak için eğlenceli bir aktivite planlama.
Wisconsin-Madison Üniversitesi’nde insan gelişimi ve aile çalışmaları alanında yardımcı doçent olan Alvin Thomas da bir ebeveyn olarak hisleriniz hakkında konuşmanın ehemmiyetini vurguladı. Bu yaklaşım, çocuklarınızın etraflarındaki yetişkinlerin neden farklı davrandıklarını açıklamak için tasa temelli öyküler uydurmalarını pürüzler.
‘Örneğin, çocuğunuza babasının biraz üzgün yahut biraz hayal kırıklığına uğramış hissettiğini söylemenizde bir sakınca yoktur’ diye açıkladı. “Çocuğun duygusal söz dağarcığını genişletiyor, hisleri aracılığıyla konuşmayı öğretiyor ve bunu nasıl yapacakları konusunda onlara model oluyor. O vakit yaşa uygun akıl yürütmeye devam edebilirsiniz. Babam hayal kırıklığına uğramış hissediyor zira babam nitekim bir şey umuyordu lakin olmadı.”
Sonuca değil uğraşa odaklanın. Çocuğunuzun muvaffakiyetini değil uğraşını övün. Böylelikle bir gün başarısız olduğunda kendini berbat hissetmeyecektir. Ve çocuğun üzerindeki daima başarılı olma baskısını da ortadan kaldıracaktır.
Araştırmalara nazaran, sonuçtan çok efora odaklanmanın birçok yararı var. Öncelikle, bu baskıyı ortadan kaldırır ve çocukların her şeyde eksiksiz olmasalar bile gereğince düzgün olduklarını anlamalarına yardımcı olur.
Öte yandan daima harika olması gerektiğini düşünen bir çocuk için hayat giderek daha da güç bir hal alacaktır.
Yine bir örnekle açıklamak gerekirse, ‘Yarışmayı kazanmak için çok çalışmalısın’ demek yerine ‘Yarışmanın sonucu ne olursa olsun, her gün çalışıyorsun değerli olan bu’ demeniz daha gerçek olacaktır.
Ayrıca, çocuğunuza onu ne olursa olsun sevdiğinizi ve kabul ettiğinizi bilmesini sağlayın. Bu, telaşları azaltmaya yardımcı olan itimat hissini artıracaktır.
Bazen düzgün bir maksatla sorduğumuzu zannettiğimiz sorular da çocuklarda dert sorununa yol açabilir. Çocuğunuzun hiç telaşlı değilken soracağınız ‘Kampa yakın arkadaşlarından hiçbiri gelmiyor diye kaygılı misin?’ biçimi bir soru, çocuğunuzun bu bahiste kaygılanmasına sebep olacaktır.
Onun yerine, ‘Kampa tek başına gidiyorsun, dönüşte arkadaşlarına olağanüstü öyküler anlatacağına eminim. Kampı senin için daha eğlenceli hale getirebilmek için bir şeyler düşünebiliriz istersen.’ diye bir konuşma yapabilirsiniz.
Orada yeni arkadaşlar edineceğini, çok havalı aktiviteler yapacağını, ilerisi için şahane anıları olacağını konuşmak, onu endişelendirecek sorular sormaktan çok daha âlâ olacaktır.
Belki kampa yalnız gittiği için siz ebeveyn olarak daha gergin olabilirsiniz. O vakit, çocuğunuzla konuşmadan evvel, bu mevzuyu kendi içinizde çözmeyi sakın ihmal etmeyin.
Çünkü çocuklar her şeyi hisseder.
Evde daima gergin bir ortam varsa ve ebeveynler şayet çok otoriter bir tavır sergiliyorsa, çocuk azar işitmemek ve ailesinin gözünde ‘iyi’ olabilmek için daima tetikte olacaktır. En ufak bir yanılgı onun kendine inancını zedeleyecek ve ileride korkulu bir bir birey olmasına sebep olacaktır.
Bu biçim otoriter konutlarda büyüyen çocukların birden fazla, ebeveynlerini gururlandırmak, cezadan kaçınmak ve ‘iyi çocuk’ olabilmek için mükemmeliyetçi olabilir.Bu nedenle de, her şeyi yanlışsız yapma konusunda çok fazla kaygılı olurlar.
Bir ebeveyn olarak şayet siz de dert bozukluğu ile gayret halindeyseniz, bunu çocuğunuzun yaşına nazaran ona anlatın. Bu hususta bir dayanak alın ve birebir metotları çocuğunuz için de kullanın.
Kaygı bozukluğu olan bir ebeveyn, şayet yardım almazsa çocuğu ister istemez onun davranışlarından etkilenir ve eş vakitli olmasa da ileride kesinlikle birebir durum meseleyle yüzleşir.
Çocuklarımızı korumak istiyorsak, evvel kendimizi korumalıyız. Uçakta bile oksijen maskesini evvel anne taksın, sonra çocuğu diye ikaz yapılması boşuna değil. Siz düzgün olmadığınız sürece çocuğunuzun güzel olmasını bekleyemezsiniz.
Sürekli huzursuz ve tasalarla boğuşan ebeveynler ile büyüyen bir çocuğun dertsiz bir birey olmasını bekleyemeyiz.
Önce kendimiz…
Önce biz düzgün olacağız ki, çocuğumuza da gerekli takviyesi verebilelim.
