Doğu Akdeniz’de Neler Oluyor? 6 Maddede Türkiye-Yunanistan Gerilimi

Yunanistan ile Mısır ortasında deniz yetki sonlandırılması mutabakatını tanımayan Türkiye’nin Oruç Kaptan gemisini sismik araştırma Antalya Escort için Akdeniz’e göndermesinin akabinde tansiyon yine tırmanışa geçti Türkiye ile Yunanistan’ı güç üzerinden karşı karşıya getiren bu tansiyon nasıl başladı Diplomatik eforlar sürerken Kahire ile Atina ortasında varılan bu mutabakat Antalya Escort Bayan iki komşuyu çatışmaya sürüklere mi

Suların ısındığı Akdeniz’de neler olduğuna hususlar halinde bakalım

Türkiye 27 Kasım 2019 da Libya ile imzaladığı Deniz Yetki Alanlarını Sonlandırma mutabakatı ile Escort Antalya Yunanistan ın Girit Karpathos ve Rodos adalarının güneyinde kalan bölgeyi kıta sahanlığı kapsamında gördüğünü ilan etmiş ve bu muahedeyi BM ye kaydettirmişti

Anlaşmanın milletlerarası hukuka nazaran bir geçerliliği olmadığını savunan Atina 1982 tarihli Milletlerarası Deniz Hukuku Sözleşmesi ne nazaran adaların kıta sahanlığı hakları olduğunu Türkiye nin ortaya koyduğu haritanın Yunanistan ın egemenlik haklarını çiğnediğini ilan etmişti

Avrupa Birliği AB de Yunanistan ın açıklamalarını desteklemiş Türkiye nin yasa dışı olarak tanımladığı hidrokarbon çalışmalarını durdurmasını talep etmişti

Siyasi alanda yaşanan bu gerilime karşın 2019 un ikinci yarısından itibaren Ankara ile yeni kurulan Atina hükümeti ortasında diyalog kanalları açık tutuldu

İki ülke savunma bakanlıkları ortasında Akdeniz ve Ege deki problemlerin tahlili için 3 çeşit görüşmeler yapılırken iki ülke başkanları Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Başbakan Kiryakos Miçotakis ile dışişleri bakanları Mevlüt Çavuşoğlu ve Nikos Dendias da teması kopartmadılar

Ancak Yunanistan ın Fransa ile Türkiye ortasında son periyotta giderek gerilen ilgileri kendi lehine kullanma eforu ve başta AB olmak üzere memleketler arası platformlarda köşeye sıkıştırmaya çalışması Ankara nın reaksiyonunu çekti

Türkiye Yunanistan ın Kıbrıs Rum tarafı ile Akdeniz deki öbür kıyıdaş ülkeler Mısır ve İsrail ile hidrokarbon faaliyetlerini devam ettirmesi bunu yaparken de Türkiye ve Kıbrıs Türkleri nin çıkarlarını göz arkası etmesine reaksiyon duyarak konumunu sertleştirdi

Türkiye 13 Temmuz da Fransa nın teşebbüsüyle toplanan AB Dış Bağlantılar Kurulu toplantısından bir hafta sonra 21 Temmuz da denizcilere duyuru manasına gelen birinci NAVTEX ini yayımlamış ve Oruç Reis araştırma gemisinin Türkiye nin BM ye bildirdiği kıta sahanlığı sonları ve 2012 yılında TPAO ya verilen ruhsat alanları içinde kalan bölgede sismik araştırmalar yapacağını ilan etmişti

Yunanistan ise Türkiye nin araştırma yapacağı alanların kendi kıta sahanlığı içerisinde olduğunu açıklayarak sert reaksiyon vermişti Egemenlik haklarını muhafaza konusunda geri adım atmayacağını bildiren Yunanistan ın teyakkuza geçerek bölgeye savaş gemilerini göndermesi bunun üzerine Türk Deniz Kuvvetleri nin Oruç Reis e sağlanan güvenliği artırması bir anda sıcak çatışma tehlikesinin doğmasına yol açmıştı

Taraflar ortasındaki gerginlik AB Devir Lideri sıfatıyla devreye giren Almanya Başbakanı Angela Merkel in 22 Temmuz da Erdoğan ve Miçotakis ile telefonda görüşmesi üzerine yatışmıştı

Erdoğan Türkiye Yunanistan ortasında 2002 de başlatılan fakat son periyotta askıya alınan istikşafi görüşmelerin Berlin in teşebbüsleri sonucu yine başlatılması sürecinde uygun niyet gösterisi olarak Oruç Reis gemisinin 3 4 haftalık bir mühlet için geri çekilmesi kararının alındığını açıklamıştı

Bu moratoryumun AB Dış Siyaset ve Savunma Yüksek Temsilcisi Josep Borrell in Kıbrıs Rum ve Kıbrıs Türk toplumları ortasında Doğu Akdeniz den elde edilecek petrol ve doğal gaz gelirlerinin paylaşılması için bir sistem geliştirme gayeli diplomasisine de uygun taban yaratacağı öngörülmüştü

Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın 9 Ağustos ta CNNTürk kanalına verdiği demeçte Yunanistan ile Mısır ortasındaki deniz yetki sonlandırma muahedesinin Ankara ve Atina ortasında yeni bir diyalog sürecinin ilan edilmesinden yalnızca bir gün evvel yapıldığını anımsatırken Türkiye nin bu gelişmeden düş kırıklığı duyduğunu da kayda geçirdi

Anlaşmanın 6 Ağustos ta ilan edilmesinin çabucak akabinde Türk Dışişleri Bakanlığı ndan yapılan açıklamada Yunanistan Mısır muahedesinin yok hükmünde olduğu zira iki ülkenin deniz hududu olmadığı kayda geçirildi

Cumhurbaşkanı Erdoğan da 7 Ağustos ta yaptığı açıklamada bu mutabakatın akabinde Türkiye nin moratoryumu sona erdirdiğini ve belirlenen bölgede sismik çalışmaların başlayacağını açıkladı

Yunanistan Mısır mutabakatına siyasi reaksiyonun akabinde Türkiye’nin birinci somut yansısı 10 Ağustos sabah saatlerinde yayınlanan NAVTEX ile verildi

Duyuru Oruç Reis gemisi ile ona eşlik edecek Ataman ve Cengiz Han gemilerinin 23 Ağustos a kadar çalışacakları alanların koordinatlarını kayda geçirdi Güç Bakanı Fatih Dönmez üç geminin sabah saatlerinde Antalya Limanı ndan ayrıldıklarını ve bölgeye vardıklarını açıkladı

Türkiye nin NAVTEX inden yalnızca saatler sonra Yunanistan da bir deniz duyurusu yayımladı ve Türkiye nin ilan ettiği alanların Yunanistan kıta sahanlığı içinde olduğunu münasebetiyle Türkiye nin NAVTEX inin yasa dışı olduğunu bildirdi

Yunanistan NAVTEX inin yayınlandığı saatlerde Atina da hükümet ve askeri yetkililerden oluşan Güvenlik Heyeti toplantısı devam ediyordu

Yunanistan Dışişleri Bakanlığı ndan yapılan açıklamada da Türkiye nin şantaj siyaseti eleştirilirken yasa

Gerilimin artmasına rağmen ne Türkiye ne de Yunanistan ın askeri bir çatışma noktasına gelmek istediği düşünülüyor

Ancak durumun denetim edilemeyecek bir hale gelmesi ya da mümkün bir kaza sonucu her ikisi de NATO üyesi olan Türk ve Yunan silahlı kuvvetlerinin karşı karşıya kalması tehlikesine dikkat çekiliyor

Yunanistan ın daha evvelki tansiyonlarda olduğu üzere Türkiye yi BM NATO ve AB ye şikayet etme yoluyla sorunu uluslararasılaştırma siyasetine devam etmesi bekleniyor

ABD nin ve AB nin takviyesini almak isteyen Atina hükümeti Brüksel den 27 28 Ağustos günlerinde yapılacak gayri resmi dışişleri bakanları toplantısına kadar Türkiye nin bu adımlarına karşı alınacak tedbirler listesini oluşturmasını bekliyor

Yunanistan Dışişleri Bakanı Dendias 7 Ağustos ta Yunan basınına verdiği bir demeçte hazırlanacak yaptırım listesinin Türk iktisadına dönük olmasını ve böylelikle Türkiye nin AB ile çatışmaya girmesi durumunda neleri kaybedeceğini görmesini istediklerini söyledi

Bakan AB deki mevcut ortam nedeniyle yaptırım kararının çıkmayabileceğini lakin tekrar de atılacak adımların ilan edilmesinin Brüksel in kararlılığını göstermesi açısından kıymetli olacağını da bildirdi

13 Temmuz toplantısında Türkiye ye karşı adım atılmasına ait teşebbüslere devir lideri Almanya İtalya ve İspanya üzere ülkeler karşı çıkmıştı

BBC Türkçe