Azerbaycan ve Ermenistan arasındaki tartışmalı Dağlık Karabağ’da dün başlayan çatışmalarda aralarında sivillerin de olduğu en az 23 kişinin hayatını kaybettiği bildiriliyor. Ermenistan’ın akabinde Azerbaycan’da da kısmi sıkıyönetim ilan edilmiş durumda. Bölgede Azerbaycan ordusu ile Ermeni milisler ortasındaki çatışmaların hâlâ devam ettiği belirtiliyor. Memleketler arası kamuoyundan çatışmaların sonlandırılması için davetler yapılıyor. Lakin her iki ülke de kararlılık iletileri paylaşıyor.
Peki Azerbaycan ile Ermenistan ortasında çözülemeyen sorun nasıl başladı? Bölgedeki son gelişmeler neler?
Dağlık Karabağ bölgesinde Pazar günü başlayan çatışmalar devam ediyor. Ermenistan çatışmanın birinci gününde seferberlik; Azerbaycan ise ikinci gününde kısmi seferberlik ilan etti.
Her iki ülke de karşılıklı ataklarda sivillerin öldüğünü bildirdi.
Azerbaycan, “karşı akın neticesinde” Ermenistan işgali altında bulunan altı köyün denetimini ele geçirdiklerini duyurdu, Ermenistan’dan ise bunun gerçeği yansıtmadığı açıklaması geldi.
Dağlık Karabağ sorunu ne vakit, nasıl başladı?
Azerbaycan-Ermenistan çatışmasının kökeni 20. yüzyılın başlarına dayanıyor. Sovyetler Birliği periyodunda, Josef Stalin Azerbaycan sonları içinde bulunan Dağlık Karabağ’da bir Ermeni özerk bölgesi oluşturma kararı verdi. Bunun için farklı bölgelerden çok sayıda Ermeni’yi buraya yerleştirdi. Rusların bu siyaseti kanlı meyvelerini 90’lı yılların sonunda vermeye başladı.
Sovyetler Birliği zayıflamaya başlayınca, Ermeniler Karabağ’ın Sovyet Azerbaycan’dan Sovyet Ermenistan’a devredilmesine ait taleplerini dillendirdiler. İki toplum ortasındaki uyuşmazlık çatışmaya, 1990’lı yılların başlarında da geniş çaplı savaşa dönüştü.
Rusların dayanağını de alan Ermeniler, 1991’de Hankendi’ni, 1992’de Şuşa ve Hocalı’yı işgal etti. Daha sonra Laçın, Hocavend, Kelbecer ve Ağdere’yi de ele geçiren Ermeniler, 1993’te Ağdam’a girdi. Ağdam’ı, Cebrayıl, Fuzuli, Gubadlı ve Zengilan vilayetlerinin işgali izledi. Ermeniler bu süreçte Azerbaycan Türklerine karşı katliamlar yaptı.
Azerbaycan topraklarının yüzde 20’si işgal edildi, 1 milyona yakın Azerbaycanlı da yaşadıkları bölgeleri terk etmek zorunda kaldı.
Taraflar hangi açıklamaları yaptı?
Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Dağlık Karabağ bölgesindeki çatışmaların ardından ulusa sesleniş konuşması yaparak “Azerbaycan yalnızca öz topraklarını savunmaktadır. Dağlık Karabağ, tarihi olarak Azerbaycan toprağıdır ve bu hakikattir. Bu mevzuda milletlerarası hukuk da bizim yanımızdadır. Bütün ülkeler Azerbaycan’ın toprak bütünlüğünü tanımaktadır.” dedi.
Ermenistan Başbakanı Paşinyan ise, televizyondan yayınlanan açıklamasında, “Azerbaycan’ın otoriter rejimi bir kere daha Ermeni halkına savaş ilan etti” dedi. Paşinyan kelamlarını, “Güney Kafkasya’da sonucu muhakkak olmayan büyük çaplı bir savaşın eşiğindeyiz” biçiminde sürdürdü.
Paşinyan, dün akşam yaptığı açıklamada da Türkiye’ye yönelik suçlamalarda bulunarak Ermenistan Savunma Bakanlığı’nın elinde Azerbaycan ordusunun Türk silahları kullandığına dair bilgiler olduğunu öne sürdü.
Paşinyan ayrıyeten Türkiye’nin bölgeye mümkün müdahalesini durdurmak memleketler arası topluma tüm nüfuzunu kullanma davetinde bulundu.
Türkiye’nin yansısı ne oldu?
Türkiye dün Azerbaycan’a tam takviye açıkladı.
Cumhurbaşkanı Erdoğan Twitter hesabı üzerinden yaptığı açıklamada, “Bugün yaptığımız telefon görüşmesinde dirayetli ve kararlı duruşuna bir kere daha şahit olduğum Azerbaycan Cumhurbaşkanı kardeşim İlham Aliyev’e söz ettiğim üzere, Türkiye “tek millet, iki devlet” anlayışıyla, Azerbaycanlı kardeşleriyle dayanışmasını güçlendirerek sürdürecektir” dedi.
MHP önderi Devlet Bahçeli de yaptığı yazılı açıklamada, “Karabağ Türk’ündür, Türk vatanıdır. Hiç kimse bu muhkem ve müstesna gerçeği değiştiremeyecektir. Yegâne gayesi Türk düşmanlığı olan Ermenistan’ın ve kiralık silahlı ögelerinin Türk milleti karşısında tutunma ihtimali yoktur. Kanımızla, canımızla, varlığımızla Azerbaycan’ın yanındayız” dedi.
HDP “Türkiye Azerbaycan ve Ermenistan ortasındaki savaşa değil, barışa taraf olmalı” açıklamasını yaptı.
CHP de Ermenistan’ı kınadı ve Azerbaycan’a başsağlığı dileklerini iletti.
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, “Sahada ve masada Can #Azerbaycan’ın yanındayız” dedi.
Milli Savunma Bakanlığı da Twitter hesabına Azerbaycan’a takviye veren bir görsel yerleştirdi.
Uluslararası kamuoyunun reaksiyonu ne oldu?
BM, ABD, AB, Rusya, Fransa ve Almanya iki tarafa da çatışmaları durdurma çağrısı yaptı.
BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, Ermenistan ve Azerbaycan ortasındaki çatışmaların tekrar şiddetlenmesinden “çok tasa duyduğunu” açıkladı.
Guterres’in sözcüsü yaptığı yazılı açıklamada, “Genel Sekreter tarafları çatışmayı durdurmaya, tansiyonu azaltmaya ve gecikmeden müzakerelere geri dönmeye çağırıyor” dedi.
ABD Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada taraflar şiddete hemen son vermeye ve tansiyonu tırmandırabilecek telaffuz ya da hareketlerden kaçınmaya çağrıldı.
Bakanlığın açıklamasında, dışarıdan şiddeti tırmandıracak adımların “fayda sağlamayacağı” ikazında da bulunuldu.
Rusya: Askeri adımların durması gerekiyor
Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin’in Paşinyan ile yaptığı telefon görüşmesi sonrasında Moskova’dan yapılan açıklamada “Rusya tarafı, büyük çaplı askeri çatışmaların devam etmesi nedeniyle derin tasalarını lisana getirdi. Görüşmede, çatışmaların daha da artmasını önlemek için gerekli tüm çabayı göstermenin değerli olduğu ve daha da önemlisi, askeri adımların durması gerektiği kaydedildi.“denildi.
Bölgedeki son gelişmeler neler?
Azerbaycan, dün sabah saatlerinde Ermeni güçlerinin sivil yerleşim ünitelerine ateş açtığını duyurmuş ve karşı atak başlatmıştı.
Azerbaycan ordusunun kimi yerleşim ünitelerini işgalden kurtardığı bildirilmişti.
Azerbaycan’da da seferberlik ilan edildi
Ermenistan’ın dünkü seferberlik ilanına karşılık Azerbaycan bugün kısmi seferberlik ilan etti. Seferberlik kapsamında Azeri vatandaşların askere alınmasının gündemde olduğu belirtiliyor.
Karabağ’daki Ermeni milisler: 32 askerimiz öldü
Dağlık Karabağ’dan bu sabah yapılan açıklamada en az 15 Ermeni askerin hayatını kaybettiği belirtildi. Açıklamada, pazar günü başlayan çatışmalarda ölen askerlerin toplam sayısının 32’ye yükseldiği belirtildi.
Azerbaycan ise askeri kayıplarla ilgili şu ana kadar rastgele bir açıklama yapmış değil.
