Hareketleriniz çocuklarınızı ne ölçüde etkiliyor, hiç düşündünüz mü? 1960’lı yıllarda genetik, çevresel ve toplumsal faktörlerin bir çocuğun gelişimini ne bakımdan etkilediği sık tartışılan bir bahisti. Bobo Doll deneyi ise olayı tüm gerçekliği ile gözler önüne serdi. Anlattık… 👇
Kaynak: https://www.simplypsychology.org/bobo…
Sosyal medyanın varlığından evvel, 1960’lı yıllarda çocuğun gelişiminin genetik faktörlerden mi yoksa çevresel faktörlerden mi etkilendiği tartışılıyordu.
Davranışsal psikolojinin kıymetli isimlerinden biri olan Albert Bandura, bu sorunun cevabını bulmak için 1965 yılında ‘Bobo Doll (Hacıyatmaz)’ ismini verdiği deneyi gerçekleştirdi.
Deneyde 3 ve 6 yaş aralığında 36 kız, 36 erkek çocuğu yer aldı; deneyden evvel çocukların agresyon düzeyleri gözlemlendi.
Agresyon düzeylerinin eşit olması için çocuklar puanlandırma sistemi ile üç farklı kümeye eşit sayıda kız ve erkek olacak biçimde dağıtıldı.
Birinci küme denetim kümesi olarak kaldı. İkinci kümeye saldırgan bir aktör, üçüncü kümeye ise saldırgan olmayan bir aktör gösterildi.
İkinci kümede yer alan 6 kız ve 6 erkek çocuğa saldırgan bayan aktör gösterildi. Başka kalan yarısına saldırgan erkek aktör gösterildi.
Üçüncü kümede da birebir durum tekrarlandı.
Çocuklar deney için farklı odalara alınarak oradaki oyuncaklarla oynamaları ve fotoğraf çizmeleri istendi.
Birinci küme denetim kümesi olduğundan ötürü onlara hiçbir aktör gösterilmedi.
Fakat ikinci kümedeki aktörler yaklaşık 10 dakika boyunca hacıyatmaza yumruk atma, tekme atma, çekiçle vurma ve havaya atma üzere çeşitli şiddet hareketlerinde bulundu.
Bir yandan da “Vur, tekme at” üzere cümleler kurdular.
Üçüncü kümede ise saldırgan olmayan aktörler oyuncaklar ile güzelce oynadılar ve hacıyatmaza bir atakta bulunmadılar.
Sonrasında çocuklar çeşitli farklı oyuncakların yer aldığı öbür bir odaya alındı; lakin çocukların bu oyuncaklarla oynamasına müsaade verilmedi.
Başka çocukların oynayabilmesi için ayırdıklarını söylendi. Buradaki emel, çocuklarda hayal kırıklığı hissiyatını uyandırmaktı.
En son olarak çocuklar içeride hem agresif hem de agresif olmayan farklı oyuncaklarla dolu olan bir odaya alındı. Odada bir de aktörlerin şiddet uyguladığı hacıyatmaz bebek (bobo doll) de bulunuyordu.
Deneyin sonucunda yapılan gözlemlerde, saldırgan aktörlerin kümesinde yer alan çocukların hacıyatmaz bebeğe saldırgan davranışlar sergilendiği görüldü.
Erkek çocukların kız çocuklara kıyasla üç kat daha fazla şiddet içeren davranışlarda bulunduğu tespit edildi.
Deneyden alınan sonuçlar Bandura’nın toplumsal öğrenme teorisini takviyeler nitelikteydi: Çocuklar, şiddet vb. davranışları müşahede yoluyla etraflarından öğreniyorlar.
Yapılan tek bir deney ile genetik faktörleri hiçe saymak olmaz lakin yetişkinleri gözlemleyen çocuklar, onların davranışlarını olağan ve hakikat kabul etme eğilimindedir. O yüzden nasıl davrandığımıza dikkat etmeliyiz…
Siz bu husus hakkında ne düşünüyorsunuz? Yorumlara buyurun…
