The Shining 1980 yılında çekilmesine karşın günümüzde de aktifliğini koruyan bir imal olmayı başarmıştır. Sinema neredeyse her ayrıntısı ile bir tahlile yol açmasının yanı sıra tıpkı vakitte birçok akademik teze de husus olmuştur. Cinnet anının bahis edinildiği bu sinema hem kamera gerisi hem de yayınlandıktan sonra izleyici üzerinde bıraktığı tesir ile hayli konuşulan üretimler ortasında yerini aldı. Bu içerikte de üzerinden 43 yıl geçmesine rağmen The Shining sinemasının neden hala en güzel kaygı sinemaları ortasında yer aldığına bakacağız.
1980 yılında ünlü direktör Stanley Kubrick tarafından yönetilen The Shining, sinemaseverler tarafından en uygun endişe sinemaları ortasına yerini alıyor.
Mükemmeliyetçi olması ve bu yüzden de çalışılması çok sıkıntı olmasıyla bilinen ünlü direktör Stanley Kubrick tarafından çekilen bu sinema diyalogları, zekice yerleştirilmiş sahneleri, oyunculukları, dekoru, yer kullanımı üzere birçok nedenden dolayı izleyenlerin hayranlığını kazanır ve kült sinemalar ortasına yerini alır.
Film, kış ayında tenha bir otelin bakımını üstlenmek için otele giden bir aileyi husus edinir.
Otelin bakımını üstlenmek için gittikleri yerde ailedeki küçük çocuk otelin içerisinde yalnız olmadıklarını ve doğaüstü varlıkların olduğunu fark eder. Ailenin babası Jack ise bir mühlet sonra doğaüstü varlıklar tarafından ele geçirilir ve git gide aklını kaybeder.
Film konusunun, tekniğinin ve sinematografisinin yanı sıra harika oyunculuk performansları sayesinde de günümüzde hala sevilerek ve hayranlıkla izlenilmeye devam ediyor.
Filmin başrollerini Jack Nicholson ve Shelley Duvall paylaşıyor. Sinemadaki bütün oyuncular rolüne çok güzel bürünmüştür. Hatta sinemanın başrollerinden Shelley Duvall bir müddet sonra sette Jack Nicholson’dan hakikaten korkmaya başladığını belirtir.
Kubrick sinemadaki balta sahnesini 127 sefer çektiği bilinir son derece titiz ve fazla tekrara alarak çalışan direktör her ne kadar hoş bir sinema ortaya koysa da seti oyuncular için kabusa çevirmiştir. Her ayrıntısı ince ince işlenmiş sinema, bu sayede başarılı olmuş olsa da The Shining’in çekim süreci settekiler için epeyce sıkıntı olmuştur.
Kubrick’in defarlarca tekrarını aldığı sahneler Jack Nicholson’ın daha psikopat bir yerden oynamasını tetiklemişken Shelley Duvall’ın aylarca hasta gezmesine ve saçlarının dökülmesine, hem bedenen hem de ruhsal istikametten yıpranmasına neden olmuştur.
Yani hem imal grubunun hem de oyuncuların kendilerini feda ederek oynadığı bu sinemanın başarısı katiyen baht yapıtı değildir.
Filmin çekiliş basamağı da anlaşılacağı üzere bir oldukça dertli olmuş. Jack Nicholson’ın rolünü sette benimsemesi, Kubrick’in senaryoyu daima değiştirmesi ve baskılayıcı direktörlüğü, Shelley Duvall’ın psikolojisinin bozulması üzere birçok mevzu güç bir çekim aşması olduğuna örnektir.
Kubrick filmografisindeki en sevilen ve en başarılı sinemalar ortasında yerini alan The Shining gerek direktörün her ayrıntısı en ince detayına kadar özenerek ve tekraren tekrar yaparak çekmesi gerekse sinematografik açıdan günümüzde de birinci zamanki tesirini korur.
Stephen King’in romanından uyarlanan sinema, kitabın müellifi King tarafından hiç beğenilmemiştir ve kendisi sinemadan her vakit nefret dolu sözlerle bahsetmiştir. Kubrick, sinemada yeni açılımlar ve manalar getirmiştir hasebiyle da bu durum kitabın müellifinin hiç güzeline gitmez.
Kubrik şayet bir kitabın birebir uyarlanacaksa hiç uyarlanmaması gerektiği savunur bu yüzden de kitabı olduğu üzere değil kendi istediği üzere uyarlar.
Bu durum elbet sinemanın günümüzde de birebir tesirle sevilmesine yol açmıştır. Hatta birçok kişi kitabın tanınan bir dehşet kitabı fakat sinemanın ise bir şaheser olduğunu düşünür.
Kitabın özgününde kötülüklerin kaynağı yer yani oteldir lakin Kubrick bu durumu uyarlarken berbatlığı babanın üzerinden ele alır.
Filmdeki değişimlerin akabinde Stephen King, 1997 yılında The Shining isminde üç kısımlık 3 kısımlık bir küçük dizi muharrir ve çeker. Fakat dizi Kubrick’in çektiği uyarlama sinemanın gölgesinde kalmaktan öteye gidemez.
Kubrick sinemanın başlangıcında ailenin içerisinde bulunduğu arabayı kitaptakinin bilakis kırmızı değil sarı olarak renk kullanır ve aile yolda giderken kırmızı bir aracın kaza yaptığı gösterilir.
Burada direktör sinemanın kitaptaki üzere olmayacağını belirtir. Sinema birçok kişi için en güzel uyarlama ve orjinal kitabından daha hoş olan bir imal pozisyonundadır.
Filmin günümüzde de en düzgünler ortasında yer almasının bir nedeni de Kubrick’in sinemanın her yerine sakladığı simgeler ve bu işaretlerden doğan komplo teorileridir.
Kubrick hakkında var olan ‘aya inme imajlarını çeken kişi’ komplo teorisi birden fazla kişi tarafından bilinir. Amerika’nın aya inişinin geçersiz olduğunu ve bu imgeleri çeken kişinin Kubrick olduğuna dair teoriler vardır. Sinemadaki bu sahnede çocuğun üzerine giydiği kazak ise komplo teorisine ilgili olanlar tarafından epeyce çok tartışılan bir husus oldu.
Oyuncuları bezdirmesiyle bilinen Kubrick, sinemada Danny rolünü canlandıran küçük çocuğa karşı her vakit çok nazik ve düzgün davranmıştır. Sinema çekilirken 5 yaşında olan küçük çocuk çekimler sırasında bir kaygı sinemasında oynadığını farkında değildi.
Kendisi dram sinemasında oynadığını düşünmüş ve parmağıyla konuşma fikri kendisinin bulduğu bir fikirmiş.
Filmde renklerin de epeyce manası bir tesiri vardır. Yüklü olarak mavi, kırmızı ve sarı renklerinin hakim olduğu bu sinemada her rengin temsil ettiği bir manası vardır.
Mavi; görmezden gelmeyi yani görmezden gelme manasına gelen Overlook otelinin soykırım yapılan Kızılderelilerin mezarlığı üzerine kurulmasını temsil eder. Sarı rengi ise yaklaşan tehlikeyi simgeler.
Filmde kırmızı rengi ise Kızılderili soykırımını temsil eder. Sinema renkleriyle de birçok tahlilin konusu olmuştur. The Shininig’in günümüzde de hala sevilmesinin ve en yeterli dehşet sinemaları ortasında yer almasının bir nedeni de renklerin kullanımıdır.
Filmde Amerika’nın Kızılderilileri katlettiğine dair birçok simge de vardır. İnsan ruhunun berbatlığına odaklanan bu sinemanın her bir sahnesinde farklı bir simge bulunuyor bu yüzden de The Shining her izlenildiğinde öteki bir ayrıntının fark edilebildiği münasebetiyle izledikçe eskimeyen bir üretimdir.
The Shining ile sinema dünyasında geniş kitlelere yayılan stedicam tekniği de sineması ölümsüz yapan etkenlerden oldu.
Danny’nin küçük bisikletiyle otel koridorlarında takip ettiği kareler sinema tarihine kazındı. Sinemanın seti de bu kamera tekniğine uygun tasarlanmıştır ve üzerine bir de Kubrick’in tekniği ustalıkla kullanmasıyla birlikte bu sahneler sinema dünyasına yer edindi.
Filmin içerdiği birçok sembol ve mana vardır. Ek olarak gotik ögeleri da kendine nazaran uyarlayıp kullanan Kubrick kendine has teknikleriyle yalnız sinemaseverlere değil akademisyenlerin de birçok makalesine husus oldu.
The Shining sinemasının final sahnesindeki fotoğraf ise çekiminden 43 yıl geçmesine karşın yeniliğini koruyor. İzleyicinin başında soru işaretleri bırakan sinemanın finalinde bir fotoğraf ve öncesinde başrolün soğuktan donduğu görülür.
Filmin senaristlerinden Diane Johnson 2017 yılında verdiği bir röportajda finaldeki fotoğraf için ‘Evet fotoğraf hakkında bir açıklamamız var lakin bu herkese biraz farklı gelebilir. Jack aslında o otelde yıllar evvel bulunmuş ve reenkarnasyon ile o otele gelmiş hayali bir canlı fakat tıpkı vakitte biz Jack’in ‘o andaki’ öteki halini de görüyoruz. Biraz paradoksal ve ziyadesiyle karışık farkındayım.’ kelamlarını söylemiştir.
Filmin finali seyirciyi ikilemde bırakır bu yüzden de sinema bittikten sonra izleyicinin başında devam eder. Sinemanın asıl finalinde Wendy ve Danny vardır lakin direktör sinemanın akışına aykırı gittiği için bu sahneyi atar.
Film yayınlandığı periyotta seyirci tarafından sevilmesine karşın en berbat sinemaların aday gösterildiği Razzie Ödülleri’ne aday gösterildi. Ancak bu adaylık sinemanın kült imaller ortasına yer almasına mahzur olamadı.
Kubrick’in alışılmışın kışında kalan direktörlüğü, oyuncuların inanılmaz oyunculuğu ve her sahnesi düşünülmüş, her sahnesine bir sembol koyulmuş The Shining kapsadığı her özelliği ile günümüzde de popülerliğini muhafazaya devam eder.
Kullandığı teknikler ve sinema üzerine harcanan emek göz önünde bulundurulduğunda The Shining’in üzerinden 43 geçmesine karşın neden hala sevilerek izlenildiği anlaşılır.
