Otomotiv sanayi ve beyaz eşya üreticilerinin ortalarında bulunduğu metal dalında çalışan 130 bin personelin toplu iş mukavelesi görüşmelerinde uzlaşı sağlanamadı. Emekçi ve patron sendikaları ortasında süren toplu iş kontratı görüşmelerinin sonuçsuz kalmasının akabinde emekçiler grev kararı alırken, Türkiye Metal Sanayicileri Sendikası (MESS) ise lokavt (topluca işten çıkarma) kararı aldı.
Türkiye'nin çeşitli bölgelerinde 400'e yakın işyerinde çalışan 130 bini aşkın metal çalışanını temsilen üç sendika, yeni toplu iş kontratını görüşmek üzerine Ekim 2019'da patron sendikası MESS ile masaya oturdu.
İşçi tarafını temsil eden Türk Metal, Özçelik-İş mukavelenin birinci altı ayı için yüzde 26; Birleşik Metal-İş ise yüzde 34 fiyat artışı talep ediyor. MESS ise birinci altı ay için yüzde 10'luk bir fiyat artış teklif ediyor.
MESS'in temsil ettiği şirketler ortasında Ford Otomotiv, Arçelik, Borusan Sanayi, Otokar Otomotiv ve Aygaz üzere dev şirketler de yer alıyor.
BBC Türkçe'den Fundanur Öztürk'ün haberine göre metal personelleri, ceplerine yansıyan 'gerçek enflasyon' sebebiyle yüzde 10'luk artırım teklifini kabul etmeyeceklerini ve şayet patron sendikasıyla anlaşılamazsa greve gitmeye kararlı olduklarını söylüyor.
MESS ise 20 Ocak tarihinde hususla ilgili yaptığı basın açıklamasında, uzlaşı sağlanması gayesiyle artırım teklifini iki kere artırdığını ve altı aylık periyot enflasyonunun (yüzde 6) üzerinde bir artırım teklifinde bulunduklarını söz ediyor.
Taraflar aldıkları grev ve lokavt kararını ne vakit uygulamaya koyacaklarını şimdi açıklamadı. 60 gün içerisinde hala bir uzlaşı sağlanamazsa, grev ve lokavt kararının hukuken uygulamaya geçmesi gerekiyor.
Süreç nasıl gelişti?
1 Eylül 2019 tarihinden itibaren geçerli olacak yeni mukavele için görüşmeler 7 Ekim 2019 tarihinde yapılan birinci toplantıyla başladı.
İlk 60 günlük müddette 44 unsur üzerinde muahede sağlanabilirken, 65 hususta muahede sağlanamadı.
İkinci 60 günlük müddet 8 Ocak'ta başladı. Bu süreçte taraflar görüşmelere devam edecekler lakin müddetin sonunda tekrar muahede sağlanamaz ve greve çıkılmazsa personel sendikalarının toplu mukavele yetkisi düşebilir.
Son toplantı 20 Ocak 2020'de yapıldı ve MESS'in teklifi yüzde 10 oldu ve MESS daima yeni ve artan teklifler getirdiğini fakat personel sendikasının teklifini revize etmesini istedi.
İşçi sendikası ise MESS 'in 3 yıllık mukavele teklifi ve esnek çalışma uygulamaları başta olmak üzere çalışanların kazanılmış haklarını geriye götürecek taleplerinden vazgeçmediği sürece geri adım atılmayacağını belirtti.
Sanatçı Haluk Levent de son görüşme öncesi çalışanlara dayanak verdi.
'İşçiler kazanılmış haklarından taviz vermeyecek'
Türk Metal Sendikası, MESS ile yaşanan uzlaşmazlıktan sonra tarihi daha sonra açıklanmak üzere geçen hafta grev kararı aldığını duyurdu.
Eğer 60 günlük mühlet içerisinde rastgele bir uzlaşma sağlanmaz ya da greve çıkılmazsa, Türk Metal Sendikası'nın yetkisi düşecek.
Türk Metal Sendikası Toplu İş Kontratı Daire Lideri Mahsun Turan yaptığı açıklamada, MESS'in müzakereler sırasında personellerin daha evvel kazanılmış birtakım haklarından da taviz vermesini istediğini ve tek uyuşmazlığın artırım oranı olmadığını söylüyor:
“Enflasyonun ve işsizliğin yüksek olması ve makroekonomik sıkıntılarla gayret ediyoruz. 'Beklentinizi düşürmeyin, daha fazlasını hak ediyorsunuz' diyoruz. Ekonomik krizden ötürü tüm çalışanların gardı düşmüş durumda lakin biz fakat biz refah hissesi istiyoruz, enflasyona inanmıyoruz.”
“Beşer onar dakika olarak başlayan iş bırakma grevleri şu an günde yarım saate çıktı. Birtakım fabrikalarda bu, gün uzunluğu üretimin yarı yarıya azalması manasına gelebiliyor. Hasebiyle üretimden gelen gücümüzü kullanıyoruz ve fiili bir grev yapıyoruz.”
Çalıştıkları fabrikada süreksiz iş bırakma hareketi yapan çalışanlar
“Tarih belirlenirse hükümet tarafından erteleneceği kanaati var.”
Turan, MESS'in lokavt kararın ise patronun grev karşısında 'elini güçlendirmek' olarak kıymetlendiriyor:
“Grev kararı almamızın akabinde patron sendikası, 'Ben de lokavt ilan ediyorum ve tıpkı sendika üzere ben de tarihini sonra bildireceğim' dedi. Grev durumunda ellerini güçlendirmek istiyorlar. Öte yandan kamuoyunda grev tarihi belirlenirse hükümet tarafından erteleneceği kanaati hâkim.”
“60 günlük müddet içinde grev ya da mutabakat yapılmak zorunda. Biz grevin tarihini belirlemeden onların da lokavt tarihini belirleyeceklerini düşünmüyoruz, MESS kendi teklifini revize edecektir.”
'Cebimizdeki enflasyona baksınlar'
Gebze Organize Sanayi Bölgesi'nde çalışan personel Keyifli Ayar, açıklanan enflasyon oranlarının toplum nezdinde kabul görmediğini ve münasebetiyle MESS'in artırım teklifini kabul etmediklerini söylüyor.
“MESS ekonomik istikrarsızlıktan faydalanarak bizim kazanılmış haklarımız törpülemek istiyor. Yeni mukavelede 'esnek çalışma ve telafi çalışması' hususlarını getiriyor. İki yıllık mukaveleyi üç yıla çıkarmak istiyor.”
“Bu ekonomik ortamda üç yıllık mukavele mağduriyet yatacak zira son iki senede aldığımız yüzde 60 artırım, enflasyon yüzünden birinci ayda eridi gitti. MESS yalnızca resmi enflasyon oranına bakıyor ancak bizim cebimizdeki enflasyona bakıldığı vakit emekçiler güç geçiniyor.”
Ayar, MESS'in yüzde 6'dan yüzde 10'a çıkardığı artırım oranıyla ilgili olarak 'Sevr Antlaşması' yorumunda bulunuyor:
“MESS sayı yükseltmeyi uzlaşmacı bir tavır olarak gösteriyor lakin siz bir yerden kelamda artırım yaparken bir yerden daha fazlasını alıyorsanız bu metal personelini Sevr antlaşmasına zorlamaktır. Birikim yapmak, huzurlu bir biçimde konutu geçindirmek, çocuğun muhtaçlık duyduğu tüm besinleri sağlamak emekçiler için hayal.”
“Var olmak için uğraş ediyoruz. Üç kuruş daha fazla artırım almak için değil var olmak için gayret ediyoruz. Bu bir kazanma kaybetme uğraşı de değil, yaşamak ya da yaşamamak çabası diyebiliriz.”
'Biz patrondan sadaka istemiyoruz'
Gebze'de çalışan bir öbür emekçi Selçuk Gülman, yaklaşık 400 emekçinin çalıştığı fabrikada her gün yarım saatlik iş bırakma aksiyonu yaptıklarını söylüyor.
Gülman, ekonomik krizin tüm çalışanların hayatını olumsuz etkilediğini ve önerilen artırım oranıyla grev kararının kaçınılmaz olduğunu anlatıyor:
“Yeni kontratta yakacak yardımını aylık bazda değil yıl sonunda verilmesini teklif ediyorlar fakat biz çok güç koşullarda geçiniyoruz. Ben hafta sonu alışverişe gittiğimde üç dört market geziyorum ve fiyat tahlili yapıyorum zira etiketler almış başını gidiyor.”
“Doğalgaz fiyatları çok yüksek. Kendimi acındırmak için söylemiyorum fakat konutumda doğalgaz kullanmıyorum. Doğalgazı yalnızca yemek ve su için kullanıyorum. Onun dışında konutumun ısınmasını vakit zaman elektrikle sağlıyorum zira önüne geçemiyoruz. Bina sakinlerine 400-500 Lira doğalgaz faturası geliyor. Bunlar bizim üzere emekçi sınıfının karşılayamayacağı fiyatlar.”
“Biz patrondan, MESS'ten sadaka istemiyoruz, hakkımız neyse onu istiyoruz” diyen Gülman, fabrikasındaki her personelin dayanışma ve birlik içerisinde olduğunu söylüyor:
“Bir arkadaşımız bile ben greve katılmak istemiyorum demiyor. Onlar lokavt kararı almış olabilir lakin biz de grev kararı aldık. Her an kâfi ki liderlerin söylemesine bağlı, grev desinler çıkalım.
İşçiler, 'riskleri ne olursa olsun bu işi sonuna kadar götürmeye kararlıyız' diyor.
MESS: Paydaşların refahı için bölümü büyütmeye odaklanalım
MESS mevzuyla ilgili yaptığı basın açıklamasında, hali hazırda enflasyon oranının üzerinde artırım yapıldığını vurguladı:
“MESS, uzlaşma emeliyle fiyat artışı teklifini ikinci sefer revize edip artırırken taleplerinde değişiklik yapmayan emekçi sendikalarından Tük Metal ve Birleşik Metal-İş grev kararı aldılar. Emekçi sendikalarının fiyat artışı teklifleri periyot enflasyonunun 5 katı düzeyinde bulunuyor.”
“Sektörümüzü büyütebilmek için öncelikle işletmelerimizin ayakta kalması gerekir. Maliyetler süratle ve yüksek oranda artarsa, rekabet ettiğimiz ülkelere karşı gücümüzü kaybederiz. Çalışma barışı korunarak uzlaşı sağlanması, üretimde sakinlik olmaması emeliyle personel sendikalarından da tahlil odaklı yaklaşım bekliyoruz.”2015'de grev ertelendi, 2017'de 2200 personel greve gitti
2017'deki grev “milli güvenliği bozma” gerekçesiyle ertelemişti
Metal personellerinin patron sendikasının teklifine karşılık aldığı grev kararları yeni değil. 2015 yılında MESS'e karşı greve çıkan on binlerce metal çalışanının grevi birebir gün içinde ertelenmişti.
2017 yılında da DİSK üyesi Birleşik Metal-İş'in örgütlü olduğu işletmelerde toplu mukavelesinde mutabakat sağlanamaması üzerine 2200 metal emekçisi greve gitmiş ve hükümet grevi “milli güvenliği bozma” gerekçesiyle 60 gün ertelemişti.
Ancak emekçilerin greve devam edeceklerini duyurması üzerine Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanlığı yetkilileri patron sendikası EMİS ve ile Birleşik Metal-İş'e davet yapmış ve personeller lehine uzlaşmaya varılarak toplu iş mukavelesi imzalanmıştı.
BBC Türkçe
